8 sınıf mevsimler ve hava olayları ünitesine yönelik hazırlanmış sunu, pdf ve ders notları 8. SINIF DEPREM VE HAVA OLAYLARI DERS NOTU (YENİ SİSTEME GÖRE) 8.Sınıf 1. Ünite mevsimlerin oluşumu -iklim ve hava olaylari konu özeti MEB örnek sorular-LGS cıkmış sorular: Tarih : 26 Eylül 2019 Perşembe | 6329 İndirme Thisconcept is related to the international meetings on the environment and ecology since 1990s. Ecophobia has been used to denote the worsening of natural life and the fear of natural disaster. In modern life human’s interaction with nature is becoming restricted.Oil spills,whaling, acid rains, ozone hole, deforestation of tropical SorularınPDF'i için👉 kampı 3.hafta programını indirmek için hemen buraya tıkla👉https://bit.ly/2w0lA1oGünün Ödevi: 📚 3 Muhteşem dörtlü hava küre(atmosfer),su küre (hidrosfer),taş küre (litosfer) ve canlı küre (biyosfer) den oluşmak-tadır. 4. Coğrafya bilimi genel olarak Fiziki Coğrafya ve Beşeri Coğrafya’dan oluşmaktadır. Coğrafya Tarihi Galileo Galilei oğlu olan Galileo, ilk tahsilini Floransa’da yaptı. Atmosferimiziçerisinde hava olaylarına neden olan değişkenler dört tanedir. Bu oranların değişmesi hava olaylarının olmasına sebep olur. 1.SICAKLIK Hava durumuna Vay Tiền Trả Góp Theo Tháng Chỉ Cần Cmnd Hỗ Trợ Nợ Xấu. 8. Sınıf Fen Bilimleri İklim Ve Hava Hareketleri Konu Anlatımı Konu İklim ve Hava Hareketleri A. İklim nedir ? Yeryüzünün bir kısmında uzun yıllar boyunca gözlenen hava olaylarının ortalamasına iklim farklı bölgelerinde farklı iklimler iklimi, ekvatoral iklim, karasal iklim, çöl iklimi gibi iklim çeşitleri üzerinde Akdeniz, Karadeniz ve karasal iklim görülür. Dünya üzerinde iklimler zamanla uğraşan bilim dalına klimatoloji iklim bilimi uğraşan bilim insanlarına klimatolog İklim bilimci denir. İklimi Etkileyen Faktörler Ekvatora olan uzaklığı Bitki örtüsü Yeryüzü şekilleri Denize uzaklığı Denizden yüksekliği B- Hava Olayları Nelerdir havadaki gaz oranları Dünya etrafını atmosfer hava küre % 78’i azot, % 21’i oksijen, % 1’i karbondioksit, su buharı ve diğer gazlar meydana gelen sıcaklık farkından ve havadaki nem su buharı kaynaklanan olaylara hava olayları olayları ve hava olaylarının canlılara ve çevreye etkilerini inceleyen bilim dalına meteoroloji, hava olayları uzmanına ise meteorolog denir. Hava olaylarının ölçülmesinde kullanılan araçlar Nemölçer Higrometre Barometre Basınç ölçer Termometre Sıcaklık ölçer Not Hava olaylarının temel sebebi havadaki nem ve sıcaklık farkıdır. Havadaki nem yağışları, sıcaklık farkı ise rüzgarı oluşturur. Rüzgar Yatay yönde meydana gelen hava hareketine rüzgar denir. Sıcak hava bulunan alanda hava yoğunluğu azdır, alçak basınç alanı meydana gelir. Alçak basınç alanında yükselici hava hareketi oluşur. Soğuk havanın bulunduğu alanda hava yoğunluğu fazladır, yüksek basınç alanı meydana gelir. Yüksek basınç alanında alçalıcı hava hareketi oluşur. Rüzgar yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru oluşur. yüksek basınç alçak basınç Not Bulut ve yağış alçak basınç bölgesinde gerçekleşir. rüzgar oluşumu Yukarıdaki resimde A bölgesinde yüksek basınç, B bölgesinde alçak basınç vardır. Sıcak hava ile soğuk havanın yere yakın bölgelerde yer değiştirmesi sonucu dönen rüzgarlar meydana gelir. Dönerek ilerleyen rüzgara hortum denilir. Hortumun küçüğü şeytan kulesi, büyüğüne ise kasırga denir. Kasırganın sürati 118 km/h’den > Hortum > Şeytan kulesi. Yağış türleri Havadaki su buharına nem denir. Yağışın oluşmasında en büyük etken havadaki yağmur, kar, dolu, çiy, kırağı ve sistir. Yağmur, kar, dolu gökyüzünde oluşurken, çiy, sis ve kırağı yeryüzünde oluşur. 1. YağmurHavadaki nem yoğuşarak su damlacıklarını oluşturur. Küçük su damlacıkları bulutu oluşturur. Bulutlarda bulunan su damlacıkları soğuk hava ile beraber birleşerek büyük su damlalarına su damlaları yağmur olarak yeryüzüne iner. 2. KarBulut içerisindeki su damlacıkları soğuk havanın etkisiyle buz tanelerine dönüşerek kar meydana gelir. 3. DoluYağmurla oluşan su damlaları fırtınanın etkisi ile beraber donar, buz kütlesine dönüşür ve dolu meydana gelir. 4. KırağıÇok soğuk havalarda görülür. Havanın aniden soğumasıyla birlikte havadaki nem kırağılaşarak gazdan katıya kırağı meydana gelir. 5. ÇiyHavanın soğumasıyla birlikte havadaki nem yoğuşarak su damlacıkları oluşturur. Buna çiy denir. 6. SisYeryüzüne yakın yerde havadaki su buharının yoğuşarak küçük su damlacıkları oluşturması ile sis oluşur. Hava Olaylarının Yeryüzü Şekillerine Etkisi Hava olayları yeryüzü şekillerinde değişikliği neden olur. Peri bacaları Rüzgar ve su etkisiyle Mantar kayalar Kumullar Buzul vadileri Hava Tahmininin Önemi Hava olaylarının değişimi günlük yaşantımızı etkiler. Örneğin bizler günümüzü nasılgeçireceğimizi planlarken hava durumunu göz önünde bulundururuz. Denizciler denize açılmadan önce, pilotlar uçuş öncesinde ve çiftçiler de toprağı ekip biçmeden önce yapılanhava tahminlerini göz önünde bulundururlar. Bu nedenle, havanın durumunun nasıl olacağının önceden tahmin edilebilmesi çok önemlidir. C- İklim ve Hava Olayları Arasındaki Farklar İklim geniş bir bölgede, hava olayları dar bir alanda görülür. İklim uzun zamanda görülen hava olaylarının ortalamasıdır, hava olayları kısa zamanda görülür. İklim kesin, hava olayları tahminidir. İklimde değişkenlikler azdır, hava olaylarında değişkenlik fazladır. İklimi araştıran bilim dalı klimatoloji, hava olaylarını araştıran bilim dalı meteorolojidir. İklimle uğraşan uzman kişiye iklim bilimce klimatolog, hava olayları uzmanına meteorolog denir. İklim en az 30-35 yıllık hava durumu verisi ile belirlenir, hava olayları günün belirli zamanlarında ve saatlerinde yapılan gözlemlerle belirlenir. Not Sorularda güneşli, rüzgarlı, karlı, bulutlu gibi anlık olayları belirten ifadeler hava olayı için, sıcak, soğuk, kurak, yağışlı gibi ifadeler iklim için kullanılır. D- İklim Değişikliği Dünya üzerinde insanların faaliyetleri sonucu iklimlerde değişmeler meydana gelmeye salınan sera gazları hava sıcaklığının artmasına buda iklim değişikliğine neden gazlarının salınımı sonucu küresel ısınma meydana gelir. Küresel ısınma ile buzullar erimekte, deniz seviyelerinde artış oluşmaktadır. Mevsimsel değişiklikler ile beraber sel, kasırga gibi doğal afetler daha sık yaşanmaktadır. Fosil Yakıtlar Kömür, petrol, doğal gaz → CO2 → Sera etkisi → Küresel ısınma → İklim değişikliği ve doğal afetler E- İklim Değişikliğini Önlemek İçin Neler Yapılmalıdır Yenilenemez enerji kaynakları Fosil yakıtlar, nükleer enerji yerine, yenilenebilir enerji kaynakları Rüzgar, güneş, hidroelektrik … kullanılmalıdır. Enerji tasarrufu yapılmalıdır. Enerji tasarrufu sağlayan A sınıfı elektrikli araçlar kullanılmalıdır. Atıkların içerisinde geri dönüşümü mümkün olanlar kağıt, metal, plastik, cam …, geri dönüştürülerek doğal kaynakların kullanımı azaltılmalıdır. Binalarda ısı yalıtımı yapılmalıdır. Ormanlar ve yeşil alanlar korunmalıdır. Ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır. İnsanlar küresel ısınma ve çevrenin korunması konusunda bilgilendirilmelidir. mevsimlerveiklim KONU İLE İLGİLİ TEST ÇÖZÜMÜ TEST 1 TEST 2 Doğan Hakkında ortaokul öğrencilerimizin eğitimine katkı sağlamak amacıyla 2020 yılında faaliyetlerine başlamıştır. Sitemiz 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin ve fen bilimleri öğretmenlerinin ücretsiz kullanabileceği döküman, çalışma kağıtları, yıllık planlar, konu özetleri ve denemeler ile desteklenmektedir. Sitemizde yer alan dosya ve içeriklerin telif hakları dosya ve içerik gönderenlerin kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Sitemizde yer alan bir çok içerik öğretmenlerimiz tarafından bizlere gönderilmektedir. Diğer içerikler ise facebook gruplarında, telegram gruplarında vs öğretmenler tarafından hazırlanan ya da derlenen ücretsiz olarak ulaşılan word ya da pdf şeklindeki dosyalardan online test haline getirilerek yada pdf olarak öğrenciler ve öğretmenlere sunulmaktadır. Sitemizin tek amacı öğretmen ve öğrencilere yardımcı olmaktır. Sitemiz hiç bir şekilde kâr amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme, öğrencilere yardım ve eğitim amacıyla sunulmaktadır. Telif hakkına sahip olan dosyaları lütfen iletişim bölümünden bize bildiriniz. Dosya 3 iş günü içerisinde siteden kaldırılır. Telif Hakkı Hakkında Editör, ziyaretçi ya da üyelerimiz tarafından eklenen hiç bir içerikten sorumlu değiliz Skip to content FENOZOMFen Bilimleri İçerik Üretim OrganeliMenüHomeKonu KONU KONU KONU KONU ÖZETLERİKonu AnlatımıFEN SUNUMLARIFEN VİDEOLARIEğlenceli İçerikOYUN BULMACA VE MİNİ QUİZLERSANAL SERGİLERETKİLEŞİMLİ KONU TESTLERÖğretmenRobotik POSTERLERMaket/ MAKET/ MAKET/ MAKET/ MAKET/MODELDeney/SimülasyonMateryal/PDFProjeler/TÜBİTAKDenemelerBilgi KöşesiBUNLARI BİLİYOR MUYDUNUZ?BİLİM İNSANLARIİKLİM VE HAVA OLAYLARI İklim ve Hava fen konu anlatımı İklim ve Hava Olayları Arasındaki Farklar İklim ve hava olayları birbiri ile ilgili olaylardır. Sıcaklık değişimi, Dünya`nın dönüş hareketleri, levha hareketleri gibi etkilerin, atmosferde ki kısa sürede oluşan etkileri hava olaylarını, uzun sürede oluşan etkileri iklim çeşitlerini oluşturur. İklim 1- Özellikleri geniş bir bölgede geçerlidir. 2- Çok uzun zaman içinde aynı kalan ortalama hava şartlarıdır atmosfer olaylarının ortalamasıdır. 3- İklim olaylarını inceleyen bilim dalına klimatoloji iklim bilim denir. 4- Klimatoloji ile uğraşan bilim insanlarına iklim bilimci denir. 5- En az 30 – 35 yıllık hava durumuna ait ortalama veriler ile belirlenir. 6- Değişkenlik azdır. 7- İklimden bahsedilirken kurak, yağışlı, soğuk, sıcak gibi ifadeler kullanılır. 8- İklim kesinlik bildirir. Hava Olayları 1- Özellikleri dar belirli bir bölgede geçerlidir. 2- Kısa bir süre içinde günlük, haftalık gibi etkili olan hava şartlarıdır. 3- Hava olaylarını inceleyen bilim dalına meteoroloji denir. 4- Meteoroloji ile uğraşan bilim insanlarına meteorolog denir. 5- Günün ve olmak üzere farklı saatlerinde yapılan günlük gözlemlerle belirlenir. 6- Değişkenlik fazladır. 7- Hava olaylarından bahsedilirken güneşli, rüzgârlı, yağmurlu gibi ifadeler kullanılır. 8- Hava olayları tahminidir. Bu blogdaki popüler yayınlar Günlük hayatta kullandığınız eşyaları ısı iletkeni ve ısı yalıtkanı olarak sınıflandırıp rapor hale Araştıralım İletken Maddelere Örnekler 20 Tane Altın Gümüş Bakır Alüminyum Demir Çelik Platin Kalay Krom Kurşun Çinko Nikel Titanyum Grafit Magnezyum Tungsten Volfram olarak da bilinir Sodyum Potasyum Lityum Cıva Tuzlu su Limonlu su Asitli su Florasan gazı Neon gazı Yalıtkan Maddelere Örnekler 20 Tane Plastik Ahşap Cam Kağıt Halı Kilim Tahta yer döşemeleri Tahta fırça sapları Lastik eldiven Lastik bant Lastik ayakkabı İp Teflon Seramik Porselen Mika Kauçuk Asbest amyant Şekerli su Hava Kuru saman Kar Tuğla Beton Fiberglass Polietilen köpük Selüloz Pamuk Parke 2018-2019 Öğretmen Yazılı Kağıtları Teslim Tutanağı 2018-2019 Yazılı Kağıtları Teslim Tutanağı İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ. Maddenin Tanecikli Yapısı Konu Özeti A- Atom nedir Maddenin yapı taşına atom denir. Atom çerisinde de daha küçük parçacıklar bulunmaktadır. Atom içerisinde proton, nötron ve elektron bulunur. Atomun Yapısı Proton Çekirdekte bulunur. Yükü + dır. " p " simgesi ile gösterilir. Çekirdekte yavaş hareket eder. Nötron Çekirdekte bulunur. Yüksüzdür Nötr. Kütlesi protonun kütlesine eşittir. " n " simgesi ile gösterilir. Çekirdekte yavaş hareket eder. Elektron Çekirdek etrafında çok hızlı hareket eder. Katmanda bulunur. Yükü - dir. Kütlesi protonun 1/2000 kadardır. " e " simgesi ile gösterilir. B- Atomla İlgili Kavramlar Katman Elektronların bulunduğu küresel yapıdaki yerlere katman denir. Elektronlar katmanlarda hareket ederler. Atom Numarası Atomun sahip olduğu proton sayısı atom numarası dır. Atom numarası atomun kimliğidir. Nötr Atom Proton sayısı ve elektron sayısı eşit olan atomlar nötr atom dur. Atomun ö İçindekiler tablosu1 İklim ve Hava Hareketleri2 HAVA OLAYLARI3 HAVA OLAYLARININ SEBEPLERİ4 HAVA BASINCI VE BASINÇ Hava Basuncı Yüksek Basınç Alanı Alçak Basınç Alanı 5 RÜZGAR NEDİR ? NASIL OLUŞUR ? 6 NEM NEDİR ? NE İŞE YARAR ?7 Yağış şekilleri nelerdir ? Su buharı gök yüzüne yakın yerde yoğunlaşırsa ? Yağmur Kar Dolu Su buharı yer yüzüne yakın yerde yoğunlaşırsa ? Çiy Kırağı Sis 8 İKLİM NEDİR ?9 İKLİM VE HAVA OLAYI ARASINDAKİ FARKLAR10 Küresel İklim Değişikliği 11 İklim Değişikliğini Önleme Yolları 12 Google’ da mevsimler ve iklim ünitesi ile ilgili en çok aranan kelimeler İklim ve Hava Hareketleri Mevsimler ve İklim ünitesinin olan iklim ve hava hareketleri konusunda günlük yaşamımızda çok sık karşılaştığımız hava olaylarının nasıl oluştuğunu ne gibi etmenlerden etkilendiğini. İklim ve hava hareketleri bilimi ile ilgi temel kavramlara değineceğiz. Hava olaylarından bahsetmeden önce Dünyamızı saran ve yaşamın en temel sebeplerinden biri olan atmosferi biraz inceleyelim. Dünya’nın etrafını saran ve onunla birlikte hareket eden hava tabakasına atmosfer denir. Atmosfer, gazlardan oluşur ve canlılar için gerekli olan maddeler atmosfer tabakasının içerisinde bulunur . Havanın %78’i Azot % 21 i oksijen olmasına rağmen Atmosferde çok az bulunan Su buharı ve karbondioksit gazları hava olaylarının gerçekleşmesini sağlayan en önemli gazlardır. Atmosferdeki Havanın % 78’i Azot % 21 Oksijen dir. HAVA OLAYLARI Bazı bölgelerde ve kısa süre içinde günlük, haftalık gibi etkili olan ve gözlenen rüzgar yağmur, kar, dolu, nem, fırtına, hortum ve kasırga gibi meteorolojiyi ilgilendiren olaylara hava olayları denir. Meteoroloji bilimi ile uğraşan insanlar farklı gözlem araçlarıyla hava olaylarını gözlemler. Gözlemleri sonucunda elde ettikleri verileri bilimsel olarak yorumlayıp yağmur, kar, rüzgâr, fırtına vb. hava olayları ile ilgili tahminlerde bulunurlar. Bu tahminler hava durumu haberleri ile insanlara duyurulur. HAVA OLAYLARININ SEBEPLERİ Hava olaylarının ortaya çıkmasında sıcaklık değişimi, hava basıncı ve nem gibi durumlar etkilidir. Hava olayları her zaman aynı olmaz sürekli değişken haldedir, gün gün ve bölge bölge farklılık gösterir. Bunun nedeni yükselti,nem,sıcaklık ve hava basıncının farklı olmasıdır. Meteoroloji istasyonlarında günlük gözlem sabah, öğlen ve akşam olmak üzere günün farklı saatlerinde yapılır. Hava olayları belirli bir bölgede kesinlik bildirmeyen her an değişebilen bir durum olduğu için sık sık gözlem gerektirir. HAVA BASINCI VE BASINÇ ALANLARI Hava olaylarının mantığını kavramak istiyorsak, ezbere değilde soruları bilerek çözmek istiyorsak bu noktayı anlamadan geçmemenizi öneririm. Hava Basuncı Atmosferdeki gazların hareketi ve ağırlığı sebebiyle yeryüzünde ve kendi içinde bulunan maddelerin birim yüzeyine uyguladığı dik kuvvete açık hava basıncı veya atmosfer basıncı denir. ***Atmosferde sıcaklık farklılığı nedeniyle alçak ve yüksek hava basınç alanı alanları oluşur.*** Yüksek Basınç Alanı Belli bir alanın üstündeki havanın olması gerekenden daha fazla sıkışması ile oluşturduğu basınca yüksek hava basıncı denir. Yüksek hava basıncının oluştuğu alana yüksek basınç alanı denir. Burası çok önemli ***Sıcaklık azaldıkça yüksek basınç alanı oluşur.*** Kısacası soğuk olan bölgeler yüksek basınç alanı olarak adlandırılır. Bu olay Rüzgar oluşumunda rüzgarın yönünü tahmin etmekte çok önemlidir. Alçak Basınç Alanı Belli bir alanın üstündeki havanın olması gerekenden daha az olması ile oluşturduğu basınca alçak hava basıncı denir. Alçak hava basıncının oluştuğu alana alçak basınç alanı denir. Burası çok önemli ***Sıcaklık arttıkça alçak basınç alanı oluşur.*** Kısacası hava sıcaklığı fazla olan bölgeler alçak basınç alanını oluşturur. YENİ NESİ SORU ÇÖZERKEN KENDİ YAŞADIĞINIZ BÖLGEYİ ZİHNİNİZDE KODLAYIN. BÖYLELİKLE UNUTMANIZ ÇOK ZOR OLACAKTIR 🙂 Örneğin Ben Mersin ili Mut ilçesinde oturmaktayım. Burası oldukça sıcak yaşadığım yer sıcak olduğu için alçak basınç alanıdır. Sıcak alçak basınç alanı ise soğuk yüksek basınç alanıdır diye aklınızda tutabilirsiniz. Rüzgar hava olayını anlatırken bu olayı daha iyi anlayacaksınız. RÜZGAR NEDİR ? NASIL OLUŞUR ? Rüzgar nedir ? ile ilgili daha fazla bilgi almak için bu yazımı da okumanızı tavsiye ederim. TIKLAYINIZ. Atmosferi oluşturan hava sürekli hareket halindedir. Bu hareket rastgele olmamakta ve belirli bir kurala göre hareket etmektedir. Bu hareket yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru olur. Yüksek basınçalanlarından alçak basınç alanlarına doğru gerçekleşen yatay yönlü hava hareketine rüzgar denir. Havanın basıncının ve sıcaklığının değiştiği her bölgede rüzgar oluşur ve rüzgar, her zaman yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru eser. Rüzgar oluşumu Dünya’nın dönüş hareketiyle her zaman devam eder. Rüzgarlar belirli zamanlarda hız değiştirerek yavaş esen meltemleri bazen de çok hızlı esen fırtınaları, kasırgaları ve hortumları meydana HIZI NEYE GÖRE BELİRLENİR ? ***Rüzgarın hızı yüksek basınç alanı ile alçak basınç alanı arasındaki farkın büyümesiyle hızı artmaktadır.***Bu yazıyı okurken okumaya kısa bir mola verin balkona veya dışarıya bir çıkın, hava da rüzgar var ise rüzgarın yönünü tahmin etmeye çalışın rüzgar nereden esiyorsa geldiği yer soğuk yüksek basınç alanı gittiği yer sıcak alçak basınç alanıdır. Rüzgarların şiddeti artarsa bunlara da hortum, fırtına ve kasırga diyebiliriz. Diğer rüzgar çeşitleri ile ilgili bilgi almak için bu yazımızı okuyabilirsiniz. Tıklayınız. NEM NEDİR ? NE İŞE YARAR ? Yer yüzünde bulunan suyun buharlaşması ile canlıların terlemesi ve gerçekleştirdikleri solunum sonucu oluşan su buharı havaya karışır ve atmosferdeki su buharını su buharı, havanın nem miktarını belirler. Nemli hava yükselirken soğuk tabakalarla karşılaşır ve yoğuşarak yağışlar şeklinde yeniden yeryüzüne döner. Yağış şekilleri nelerdir ? Su buharının yoğunlaştığı yer ve havanın sıcaklığı, oluşacak yağış şeklinin belirlenmesini sağlar. Aslında ham maddeleri yer yüzünden buharlaşan su tanecikleridir. Bu taneciklerin yoğunlaştığı yer ve sıcaklık farkından dolayı farklı şekillerde hava olayı olarak karşımıza çıkmaktadır. Su buharı gök yüzüne yakın yerde yoğunlaşırsa ? Nemli hava gökyüzüne yakın yerlerde yoğunlaşırsa yağmur, kar ve dolu gibi yağış şekilleri oluşur. Yağmur Yer yüzünden buharlaşan su taneciklerin gökyüzünde birleşmesi ile bulutlar oluşur. Gökyüzündeki su buharı yoğunlaşarak yer yüzüne su olarak inmesine yağmur denir. Kar Havadaki su buharı soğuk hava ile karşılaştığında buz kristalleri haline gelir ve buz kristalleri birleşerek kar taneleri olarak yeryüzüne iner Dolu Bulutlardan yer yüzüne yoğunlaşarak inen su tanecikleri aniden soğuk bir hava kitlesi ile karşılaşırsa su tanecikler donarak buz toplarına dönüşür. Bu şekilde yer yüzüne inerse bu olaya da dolu denir. Su buharı yer yüzüne yakın yerde yoğunlaşırsa ? Çiy Sıcaklığın düşmesiyle havadaki su buharının yoğuşarak toprağın, ağaç dallarının ve yaprakların üzerinde su damlacıkları hâlinde toplanmasına çiy denir. Kırağı Hava sıcaklığı 0 derecenin altına düştüğünde havadaki su buharının sıvı hale geçmeden yer yüzündeki cisimler üzerinde donmasına kırağı denir. Sis Yer yüzüne yakın olan bölgede havadaki su buharının yoğunlaşması ile su damlacıkları hava da asılı kalır. Bu olaya sis denir. Su buharının farklı yerlerde ve sıcaklıklarda yer yüzüne hangi şekillerde görülebileceği ile ilgili bilgilerimizden bahsettik. **** ÖNEMLİ**** Hava olaylarının oluşmasında Sıcaklık, Basınç, Nem faktörleri çok etkilidir. GÜNDÜZLERİ RÜZGAR DENİZDEN KARAYA DOĞRU GECELERİ İSE KARADAN DENİZE DOĞRU ESER Gündüzleri deniz karaya göre daha geç ısınır. Bu ısınmadan dolayı karaya göre soğuk olan deniz yüksek basınç alanı kara ise alçak basınç alanı olacağı için gündüz denizden karaya doğru eser. Geceleri ise denizler karaya daha geç soğur. Bu soğumadan dolayı soğuk olan kara yüksek basınç alanı karaya göre sıcak olan deniz ise alçak basınç alanı olmaktadır. Bu sebeple geceleri rüzgar karadan denize doğru eser. İKLİM NEDİR ? Geniş bir alanda uzun yıllar boyunca gözlemlenen sıcaklık, hava, nem basıncı, rüzgar, yağış gibi hava olaylarının yani meteorolojik olayların ortalamasına iklim denir. Bir yerin iklimi; o yerin enlemine, yükseltisine, yer şekillerine, denizlere olan uzaklığına, insan faaliyetlerine, Güneş ışınlarının miktarına bağlıdır. Bu değişkenlerin kısa zaman dilimlerindeki etkileri hava olaylarını, uzun süreler sonunda oluşan etkileri iklim tiplerini oluşturur. İKLİM VE HAVA OLAYI ARASINDAKİ FARKLAR İKLİM -En az 20 – 30 yıllık hava durumuna ait ortalama verilerle belirlenir.– Geniş bölgelerde ve uzun zaman içinde sabit olan ortalama hava şartlarıdır. – İklimi meydana getiren meteorolojik olayları inceleyen bilim dalına klimatoloji denir.– İklim bilimi ile uğraşan bilim insanına klimatolog denir.– Kurak, yağışlı, sıcak ve soğuk gibi ifadeler kullanılır.– Özellikleri geniş bölgede gerçekleşir-Değişkenlik azdır-Kesinlik bildirir. HAVA OLAYI Belirli bir bölgede kısa süre içinde etkili olan hava şartlarıdır. Günlük,Haftalık vb– Üçer beşer saat arayla günün belirli zaman saatlerinde günlük gözlemlerle belirlenir.– Atmosfer içinde meydana gelen hava olaylarını inceleyen ve tahmin yapan bilim dalına meteoroloji denir.– Meteoroloji bilimi ile uğraşan bilim insanına meteorolog denir.– Güneşli, rüzgarlı, yağmurlu gibi ifadeler dar bölgede gerçekleşir-Değişkenlik Küresel İklim Değişikliği İnsanoğlunun Dünya üzerindeki yaşamından ötürü iklimlerde değişimler meydana gelmiştir. İklimlerde meydana gelen değişiklik doğanın dengesini ve işleyişini bozmaktadır. İnsan faaliyetleri sonucu zehirli gazlar olarak adlandırılan; Karbondioksit, Azotdioksit, ve Metan gibi gazla “Sera Gazları” denir. Bu gazlar atmosferde gökyüzünde ekstradan bir tabaka oluşturmaktadır. Oluşan bu tabaka güneş ışınlarının dünyamıza girmesine dünyaya giren ışığın yansıyarak tekrardan uzay boşluğuna gitmesini engellemektedir. Dünyadan yansıyan ışığın tekrardan dünyamıza dönmesiyle sıcaklık artışı meydana gelmektedir. Bu olaya “Sera etkisi” bir başka deyişle Küresel Isınma diyoruz. Küresel ısınma ile birlikte kutup bölgesinde bulunan buzullar erimekte ve su seviyesi yükselmektedir. İnsanoğlu faaliyetlerine dikkat etmezse küresel ısınmanın sonuçlarını çok net şekilde hissedecektir. İklim Değişikliğini Önleme Yolları 1- Tüm yaş grubundan insanlara küresel ısınma konusunda bilgilendirici metin ve videolar Toplu taşıma araçları kullanılmalıdır. Bu sayede doğaya bırakılan karbon ayak izi miktarında azalma Enerji tasarrufu Ormanlar ve yeşil alanlar korunmalı daha fazla yeşil alan için çalışmalar yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelinmelidir. Google’ da mevsimler ve iklim ünitesi ile ilgili en çok aranan kelimeler mevsimler ve iklim aylar , mevsimler ve iklim animasyon, mevsimler ve iklim beceri temelli sorular, mevsimler ve iklim belgesel, mevsimler ve iklim basınç, mevsimler ve iklim gölge boyu , mevsimler ve iklim coğrafya, mevsimler ve iklim çıkmış sorular, mevsimler ve iklim soruları ve cevapları,mevsimler ve iklim deneme, mevsimler ve iklim ders notları, mevsimler ve iklim en zor sorular, mevsimler ve iklim gece gündüz süreleri, mevsimler ve iklim gölge boyları,mevsimler iklim ve hava olayları test, mevsimler ve iklim harita, mevsimler ve iklim ile ilgili sorular,mevsimler ve iklim ile ilgili yeni nesil sorular, mevsimler ve iklim ile ilgili çıkmış sorular, mevsimler ve iklim ile ilgili notlar, mevsimler ve iklim ile ilgili proje ödevi,mevsimler ve iklim ile ilgili sorunlar,mevsimler ve iklim kavram haritası, mevsimler ve iklim kısa özet, mevsimler ve iklim kazanım testi, mevsimler ve iklim lgs çıkmış sorular. Bu Yazı İçin Ne Düşünüyorsun? "> Doğal Süreçler İle İlgili PowerPoint Sunusu İçin Yukarıdaki Bağlantıyı Tıklayınız. DOĞAL SÜREÇLER Konu Özeti DOĞAL SÜREÇLER1- Evren ve Dünyamız Nasıl Oluştu?2- LEVHA HAREKETLERİ3- Sıcaklık Farkından Kaynaklanan HAVA OLAYLARI1- EVREN VE DÜNYAMIZ NASIL OLUŞTU?EVREN NASIL OLUŞTU?Bu konuyla ilgil 2 görüş vardır?1- NEWTON’UN GÖRÜŞÜ Hareketsiz ve Başlangıcı olmayan evren. Bu görüşe göre evren , sonsuzdan beri var olmuştur ve sonsuza kadar da bu haliyle var BİG BANG BÜYÜK PATLAMA TEORİSİ Evrenin bir başlangıcı vardır. Evren büyük bir patlama soncunda oluşmuştur. Ve sürekli NASIL OLUŞTU?1- Güneşten kopan gaz ve toz bulutlarından oluştu. Güneşten kopan toz bulutu sürekli kendi ekseni etrafında dönerek Dünya evren oluştuğunda kızgın bir gaz kütlesiydi. Dünya kendi ekseni etrafında dönerek dıştan içe doğru soğumaya LEVHA HAREKETLERİ• Yer kabuğu sıcak ve akışkan olan magma üzerinde hareket eden levhalardan oluşmuştur. yedi tane büyük, çok sayıda da küçük levha Levha hareketlerinin nedeni magmada oluşan konveksiyonel ısı hareketleridir.• Levhalar 3 türhareket YAKLAŞMA UZAKLAŞMA YANAL HAREKETYAKLAŞMA HAREKETİ Kıvrımlı Sıradağlar ,Dalma - Batma Bölgeleri ,Volkan Dizleri oluşur.Yoğun olan katman dalma hareketi yapar Sıradağlar Dalma – Batma Böl Hendek ve Volkan UZAKLAŞMA HAREKETİ Volkanik Sıradağlar HAREKET *Yan yana olan iki levha eşit ya da farklı süratlerle aynı yönde ya da zıt yönde kayarak hareket edebilir. Depremler TERİMLERİÖncü deprem Ana depremden önce meydana gelenküçük sarsıntılar öncü Deprem Ana depremden sonra kayaçların yerlerineoturması sürecinde meydana gelen, ana depreminbüyüklüğünü geçmeyen sarsıntılar artçı Büyüklüğü Depremin merkezinde açığa çıkan enerjinin miktarı depremin büyüklüğüdür. Büyüklük yer sarsıntısının sismograf ile ölçülmesiyle elde Depremin binalar ve insanlar üzerinde meydana getirdiği hasarın derecesidir.*Depremlerin oluşumunu, ölçü aletlerini, ölçme yöntemlerini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen ve değerlendiren bilim dalına sismoloji deprembilim, bu alanda çalışan bilim insanlarına ise sismolog deprembilimci ŞİDDETİ Romen rakamları I – XII hasarla ÇEŞİTLERİ 1- Tektonik D. 2- Volkanik D. 3- Çöküntü SICAKLIK FARKINDAN KAYN. HAVA OLAYLARI*Hava koşulları, Dünya’nın Güneş ışınlarını alma durumuna ve hava küreyi oluşturan maddelere bağlıdır.• Havada 4 farklı bileşen Azot , Oksijen , Argon ,Karbondioksit yanında SU BUHARI da vardır.• Hava olayları yeryüzünü saran ATMOSFER tabakasında Yatay yönde meydana gelen hava hareketine oluşumunun temel nedeni basınç farkıdır. Rüzgarların çevrelerine etkilerini BEAFORT ÖLÇEĞİ ile sürati artıkça etkiside artar. En güçlüsü KasırgaTayfunHortumlar ve Kasırgalar*Sıcak hava alanlarında hızlı bir şekilde kendi ekseni etrafında dönen rüzgarların en küçüğüne şeytan kulesi, ortancasına hortum, en Büyüğü ve en kuvvetlisine ise kasırga denir*Aşağısında sıcak ve nemli hava, yukarısında ise soğuk ve kuru hava bulunan yüzeyler üzerinde meydana gelen hortumlar, soğuk hava ile sıcak havanın dar bir alanda aniden yer değiştirmesi ile oluşur.*Kasırgalar ise sadece suyun sıcak ve havanın nemli olduğu tropikal okyanuslarda oluşur. Bir kasırganın oluşabilmesi için öncelikle okyanus suyunun sıcaklığının en az 27 oC’a ulaşması gerekir. Su sıcaklığı bu seviyeye geldiğinde, okyanus yüzeyindeki ılık ve nemli hava konveksiyon yoluyla yükselmeye başlar. Bu havanın çevresinde girdap gibi dönen güçlü bir rüzgâr oluşur. Ardından yağmur bulutları toplanır ve fırtına patlar. Fırtınanın kasırga sayılması için rüzgârın en az 118 km/h’lik bir sürate ulaşması gerekir. Kasırga durgun bir merkezin çevresinde dev bir girdap gibi döner. Kasırgalar, hortumlara göre çok daha geniş alanlara yayılır; daha uzun ömürlü ve daha bölgesel olup yavaş hareket NEM Havadaki su buharına nem sıcaklığı artıkça daha fazla nem taşır.• Nemli hava gökyüzüne yakın yerlerde yoğuşursa YAĞMUR – KAR – DOLU oluşur.• Nemli hava yeryüzüne yakın yerlerde yoğuşursa ÇİY – KIRAĞI BASINÇ ALANI Hava sıcaklğı yüksektir. Bulut BASINÇ ALANI Hava sıcaklığı düşüktür. Bulut Hareketi Yüksek basınç alanalarından alçak basınç alanlarında bölgelerde Uzun süreçlidir. 30 – 35 YIL Ortalama hava Dalı KLİMATOLOJİHAVA OLAYLARIBelli bir yerde kısa süreli günlük , haftalık hava dalı METEROLOJİ Kavram Haritası Taş küre ve hava küre... Bu ikisi birbirini tamamlayan ve Dünya’mızı oluşturan unsurlardır. Üzerinde yaşadığımız Dünya’m›z› tanımak, bizim için çok önemlidir. Dünya’m›z›n oluşumu, gelişme evreleri; atmosferin, kıtaların, okyanusların ve dağların oluşumu bilim insanları tarafından çok eski zamanlardan beri merak edilmifltir. Diğer yandan fırtınalar, kasırgalar, depremler, volkan patlamaları gibi çeşitli doğa olayları da insanları etkilemiştir ve etkilemeye de devam etmektedir. Günümüzde faaliyette olan volkanların önemli bir k›sm› Büyük Okyanus’taki “ateş halkası” olarak adlandırılan bölgededir. Aşağıdaki haritada kırmızı noktalar›n yoğun olarak bulunduğu yerler ateş halkasını göstermektedir. Buradaki volkanik patlamalar birçok depreme de neden olmaktadır. Peki, bu olaylar nasıl meydana gelmektedir? Atefl halkası üzerinde birçok volkan bulunmas›n›n sebebi nedir? Bunları hiç düşündünüz mü? Doğal Süreçler Ünitesinde evrenin, Dünya’nın, okyanusların, dağların, depremlerin, volkanların ve hava olaylarının nasıl oluştuğunu öğreneceğiz. Gelin hep beraber Dünya’m›z› tanıyarak tafl kürede ve hava kürede olanları anlamaya çalışalım. EVREN VE DÜNYAMIZ NASIL OLUŞTU? Evrenin nasıl oluştuğuyla ilgili sorular, geçmişten günümüze, her devirde insanların zihnini kurcalamıştır. Arno A. Penzias Arno Penzia ve Robert W. Wilson Rabırt Vilsın da bu ve benzeri soruları cevaplayabilmek için 1964 yılında, New York yakınlarındaki Bell Bel Laboratuvarları’nda, tasarladıkları özel araçlarla uzayı ve uzaydaki ışınımları inceliyorlardı. Evrenin oluşum grafiği için tıklayın. Bu ölçümleri yaparken tanımlayamadıkları bir ışımanın varlığını fark ettiler. Bu ışımanın araçlarda oluşturduğu paraziti gidermeye çalıştılar ancak ne yaparlarsa yapsınlar bunu bir türlü önleyemediler. Sonunda diğer bilim insanlarının da katkısıyla bu parazitin sebebinin “kozmik ışın” adı verilen ışımanın olduğunu buldular. Sonradan evrenin oluşumuyla ilgili öne sürülen “Büyük Patlama” teorisini açıklayan temellerden biri olan bu buluş, onlara 14 yıl sonra, 1978’de Nobel Ödülü’nü kazandırdı. 2006 yılında Nobel fizik ödülüne, evrenin oluşumunda Büyük Patlama’nın rolünü araştıran Amerikalı bilim insanları John C. Mather Jon Metır ve George F. Smoot Corc Sımuut layık görüldü. Mather ve Smoot 1989’da NASA’nın COBE Kozmik Işınım Kâşifi uydusundan gelen verilere dayanarak yaptıkları ölçümlerle, evrenin doğumundan 380 000 yıl sonraki hâlini anlamayı başarmışlardı. Evrenin tarihinde bu kadar geriye gidilmesi büyük bir aşamaydı. Büyük patlama videosu için tıklayınız. DÜNYAMIZIN OLUŞUMU Günümüzde çoğu, hesaplara ve tahminlere dayanan birçok teori ileri sürülerek evrenin yapısı anlaşılmaya çalışılmaktadır. Hâlen, dünyanın çeşitli yerlerinde çok hassas araçlara sahip ekipler, evrenin ve Dünya’nın oluşumu ile ilgili yeni bilgilere ulaşmak amacıyla gözlemler yapmaktadır. Fakat evreni tam olarak anlamak için çok uzun sürecek inceleme ve gözlemlere ihtiyaç vardır. Yandaki foto¤rafta da görüldü¤ü gibi gelişen teknolojinin beraberinde getireceği ileri seviyedeki teleskoplar ve geliştirilecek yeni gözlem sistemleri ile insanoğlunun, ileriki zamanlarda evrenin ve Dünya’nın oluşumu ile ilgili bugün olduğumuzdan çok daha fazla bilgiye sahip olacağı tahmin edilmektedir. Yer Kabuğunu Etkileyen Levha Hareketleri Alman bilim insanı Alfred Wegener Alf›red Vegen›r, 1912 yılında, bütün kıtaların 250 milyon yıl önce tek parça hâlinde dev bir kıta olduğunu öne sürdü. Ona göre bu dev kıta daha sonra küçük kıtalara bölünmüş ve bunlar da zamanla birbirlerinden ayrılmışlardı. Gelin, yapacağımız bir etkinlikle Wegener’›n bu görüşünü hep birlikte anlamaya çalışalım. Wegener bu soruları, kıtaların okyanus tabanı üzerinde kaydığını öne sürerek cevaplamaya çalışsa da bu görüşüne çoğu bilim insanı katılmadı. ilerleyen yıllarda Harry Hammond Hess Hery Hemınd Hes, bilimsel araştırmalarının bir sonucu olarak kıtaların hareketi yanında okyanus tabanının da hareketli olabileceğini öne sürdü. Çünkü okyanus tabanı, tam ortada, sırt adı verilen noktada ayrılmaktaydı. Onun okyanus tabanı yayılması olarak adlandırılan bu teorisi kıtaların hareketini açıklamaktaydır. Çünkü bilim insanları bu doğrultuda yaptıkları araştırmalar sonunda kıtaların ayrılmasına, ateş küredeki hareketliliğin neden olduğunu keşfetmifllerdir. Buna göre yandaki şekilde görüldüğü gibi Dünya’mızın katmanlarından biri olan ateş kürede, magma olarak adlandırılan sıcak ve akışkan bir madde bulunmaktadır. Ateş küredeki hareketliliğe de bu magma neden olmaktadır. Bilim insanları, belli bir süre sonra kıtaların levha hareketleri sonucunda birleşerek gelecekte tek bir kıta hâline geleceğini öne sürmektedirler. Geçmiş zamanlarda da defalarca dev kıtalar oluşmuş ve konveksiyon hareketinin etkisiyle bu k›talar da tekrar ayrılmıştır. Başka bir deyişle, kıtalar milyonlarca yıl sürebilen uzun süreçlerde birleşmekte ve sonra tekrar parçalanmaktadır. Bunları Biliyor muydunuz Günümüzden 250 mi lyon yıl kadar önce, kıtaların tek ve kocaman bir parça halinde olduğunu söyleyen bilim insanları, bu kıtaya Pangea Panciya adını vermişlerdir. Levha hareketleri üç farklı biçimde gerçekleşir; yukar›daki flekillerden birincisindeki gibi birbirlerinden uzaklaşabilir, ikincisindeki gibi birbirlerine yaklaşabilir ya da üçüncüsündeki gibi birbirlerine yatay olarak aynı ya da zıt yönde sürtünebilir Dünyamızın oluşumu ve levha hareketleri Levhaların Yaklaşma Hareketi Birbirine yaklaşan levhalar bir süre sonra birbiriyle çarpışır. İki levhanın çarpışmasıyla oluşan yeryüzü şekli, yaklaşan levhaların türüne göre değişir. Bu durum üç farklı şekilde gerçekleşir; Kıtasal Levha ile Kıtasal Levha Yaklaşması Bu levhaların yoğunlukları azdır. Bunlar yaklaşarak çarpıştıklarında levha kenarlarındaki yer kabuğu, çok büyük kıvrımlar oluşacak biçimde yukarı doğru itilir. Milyonlarca yıl içinde gerçekleşen bu olay sonucunda kıvrımlı sıradağlar oluşur. Ancak bu hareket çok güçlüyse dahi oluşur. Okyanusal Levha ile Kıtasal Levha Yaklaşması Bu levhalar bir araya geldiğinde okyanusal levha kendisine göre daha az yoğun olan kıtasal levhanın altına doğru dalar. Bu hareket nedeniyle yüzeyde bir hendek çukur oluşur. Bu olayın meydana geldiği alan dalma-batma bölgesi olarak adlandırılır. Diğer yandan ateş küre içinde giderek daha derine inen okyanusal levha ise eriyerek magmaya karışır. Magma da zayıf noktalardan yeryüzüne doğru yükselerek yukarıda volkanları oluşturur. Bu tür levha sınırlarında üstte kalan kıtasal levhadaki yer kabuğunun sıkışması nedeniyle dağlar da oluşabilir. Okyanusal Levha ile Okyanusal Levha Yaklaşması Bu levhalar bir araya geldiğinde ikisi de birbirinin altına dalmaya çalışır. Sonunda yoğunluğu fazla olan levha dalmayı gerçekleştirir. Bu hareket nedeniyle derin hendekler oluşur. Dalmayı gerçekleştiren levha battığı noktada ateş küre ile temas ederek erir ve magmaya karışır. Magma da okyanus tabanında bulduğu zayıf noktalardan yeryüzüne doğru yükselmeye başlar ve yukarıda volkan dizilerini oluşturur. Levhaların Uzaklaşma Hareketi Okyanus tabanında iki levhanın birbirinden uzaklaşmakta olduğu sınırda, magmanın çoğu levha kenarlarında katılaşıp kalırken bir kısmı da çatlaklardan yüzeye ulaşarak yayılma sırtları olarak adlandırılan volkanik sıradağları meydana getirir. Sürekli olarak biçim değiştiren okyanus tabanları zaman zaman yok olsa da bunların yerine yenileri oluşur. Milyonlarca yıldır devam eden levha hareketleri, bundan milyonlarca yıl sonra da günümüzdeki okyanusların şeklinin değişmesine ya da yeni okyanusların oluşmasına neden olacaktır. Levhaların Yanal Hareketi Levha sınırlarında kısa zaman dilimlerinde ani ve şiddetli şekil değişiklikleri meydana gelir. Yanal hareket sırasında bir levha diğerine dayandığında arada kalan kayalar sıkışarak yerlerinden oynar ya da kırılır. Etkinli¤imizde buna benzer bir durum gözlemledik mi? Bu kırılma ve kopmalar sonucu açığa çıkan enerji dalgalar hâlinde yayılarak yeryüzünde sarsılmaya neden olur. Bu olaya deprem denir. Depremlerin büyük bir bölümü levhaların bitişme yerleri üzerinde olur. Genellikle depremler bir dakikanın altında bir süre ile sınırlı kalır, fakat üç dakika kadar süren depremlere de rastlanmıştır. Önce aşağıdaki şekli inceleyerek depremle ilgili temel kavramları öğrenelim sonra da Afet Eğitimi adlı dergiden alınmış olan röportajı dikkatlice okuyarak depremle ilgili teknik kavramlar hakkında bilgi sahibi olalım. Unutmayalım ki, depremden korunmanın ve zararlarını en aza indirmenin önemli yollarından birisi de depremle ilgili doğru bilgilere sahip olmaktır. DEPREMDeprem, ya da diğer adlarıyla Yer Sarsıntısı, Zelzele yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalar ve bu dalgaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Sismik aktivite ile kastedilen meydana geldiği alandaki depremin frekansı, türü ve büyüklüğüdür. Depremler Sismometre ile ölçülür. Bu olayları inceleyen bilim dalına da Sismoloji denir. Depremin Moment magnitüd ölçeği ya da eskiden kullanımda olan Richter ölçeği ile belirlenir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı şiddetteki depremler genelde hissedilmezken 7 ve üstü şiddetteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. Depremin meydana geldiği noktanın derinliği de yıkım kuvvetine etkilidir ve yer yüzüne yakın noktada gerçekleşen depremler daha çok hasar vermektedir. Dünya yüzeyinde gerçekleşen depremler kendilerini bazen sallantı bazen de yer değiştirme şeklinde göstermektedir. Bazen yeryüzüne yakın bir noktada güçlü bir deprem gerçekleştiğinde tsunamiye sebep olabilir. Bu sarsıntılar ayrıca toprak kayması ve volkanik aktiviteleri de tetikleyebilir. Deprem nasıl oluşur animasyonu için tıklayınız. Artçı depremler Ana depremden sonra meydana gelen sarsıntılara artçı sarsıntı denmektedir. Artçı sarsıntılar ana depremin hissedildiği merkezde gerçekleşir ancak şiddet olarak ondan daha küçüktür. Eğer artçı sarsıntı ana depremden daha şiddetli gerçekleşirse bilinmelidir ki artçıdan önce meydana gelen deprem ana deprem değil öncü sarsıntıdır ve artçı sarsıntı adı verilen sarsıntı aslında ana depremdir. Deprem videosu için tıklayın. Depremlerin ölçümü ve yerlerinin belirlenmesi Depremler Sismometrelerle uzun mesafeler boyunca ölçülür çünkü sismik dalgalar Dünyanın iç kısmı boyunca hareket halindedirler. Depremin kesin şiddeti Moment magnitüd ölçeği numaralandırması ya da eskiden kullanımda olan Richter ölçeği ile tespit edilir. Buna göre 7 ve üstü depremler yıkıcı türlerdendir. Hissedilen şiddet ise Mercalli şiddet ölçeği ile ölçülür. 2-12 şiddeti Her yer sarsıntısı değişik tipteki sismik dalgaların farklı hızlardaki hareketini meydana getirir Boylamsal P-dalgaları, Enlemsel S-dalgaları ve bir takım yüzey dalgaları. Sismik dalgaların yayılma hızı ortamın yoğunluğu ve esnekliğine göre 3km/s ile 13km/s arasında değişebilir. Yeryüzünde S-dalgalarına oranla P-dalgaları çok daha hızlı ilerler. Rasathaneler ile depremin merkez üssü arası uzaklık farkı ölçülmekle birlikte deprem odağının derinliği de kabaca ölçülür. Deprem anında yapılması gerkenler ile ilgili animasyon için tıklayınız. Depremin Sonuçları ve Yer Yüzünün Çatlaması ve Çığlar Sıvılaşması Tsunami oluşumu Volkanlar Yanardağlar Depremlere de sebep olan bu volkanlar acaba nasıl meydana gelmektedir? Volkanları yakından tanımaya ne dersiniz? Yeryüzünü incelediğimizde levhaların uzaklaştığı ya da yakınlaştığı sınırlarda volkanik ada ve dağ oluşumlarını görebiliriz. Ancak bazen levha sınırlarından uzak noktalarda da volkanik oluşumlar gözlenmektedir. Sıcak nokta olarak adlandırılan bu yerler magmanın yer kabuğunun uyguladığı basıncı yenerek yeryüzüne ulaştığı noktalardır. Halen sıcak nokta üzerinde bulunan Hawaii Havai Adaları bu oluşumun güzel bir örneğidir. Volkanik oluşumlar sonucunda meydana gelen bir diğer yeryüzü şekli de volkanik göllerdir. Bu göller volkanik patlamalar sonucunda oluşan kraterlerin yağışlarla dolmas›yla meydana Meke gölü bunun güzel bir örneğidir. Volkan patlaması videosu için tıklayınız. Volkanlar bir yandan yer kabuğunu etkileyerek çeşitli yeryüzü şekilleri meydana getirirken bir yandan da aşağıda verilen Pompei Pompeyi örneğinde olduğu gibi bizim hayatımızda olumsuz etkilere sebep olmaktadır. Bunları biliyor muydunuz? MS 79 yılında, İtalya’da Vezüv volkan› birdenbire faaliyete geçmiş ve yakınındaki kasabalar, kentler; yanardağın püskürttüğü sıcak lav, kül ve zehirli gazlarla yok olmuştur. Bu kentlerden biri olan Pompei, 1711 yılında yapılan kazılar sonucu ortaya çıkarılıncaya kadar, 6 m kalınlığındaki volkanik kül örtüsü altında kalmıştır. Bu kül örtüsü, kentteki her şeyi o zamanki biçimleriyle korumuştur. Kentin bulunduğu kazı alanı, küllerden ve kükürt dumanlarından kaçmaya çalışırken ölen insanlara ait kalıntılar ile doludur. SICAKLIK FARKINDAN OLUŞAN HAVA OLAYLARI Sabah uyandığınızda, hava durumunun nasıl olacağını hiç düşündünüz mü? Hava sıcak mı, soğuk mu, rüzgârlı mı, yağışlı mı olacak? Televizyonda, radyoda ve gazetelerde yapılan hava tahminleri, önümüzdeki birkaç gün için havanın nasıl olabilece¤ini öğrenmemizi sağlar. Meslekleri gereği pilotlar, denizciler, çiftçiler, sürücüler gibi hava durumunu bilmek zorunda olan birçok insan vardır. Çünkü onlar yapacakları işleri hava koşullarına göre ayarlamaktadır. Hava koşulları, Dünya’nın Güneş ışınlarını alma durumuna ve hava küreyi oluflturan maddelere bağlıdır. Peki, hava küredeki bu maddelerin neler olduğunu biliyor muyuz? Gelin aşağıdaki grafiği inceleyerek bu maddelerin neler olduğunu öğrenelim. havanın büyük çoğunluğunu azot ve oksijen gazlarının, geriye kalan çok az bir kısmını ise karbon dioksit, su buhar› ve diğer gazlar ile tozların oluşturduğunu görürüz. Karbondioksit ve su buharı bu bileşenler içinde çok az bir yüzdelik dilime sahip olsa da yaşam için gerekli olan gazlardır. Su buharı aynı zamanda hava olaylarının gerçekleşmesini sağlayan çok önemli bir maddedir. Dünya’nın her yerinde bilim insanları çeşitli gözlem araçlar›yla etkinliğimizdeki gibi günlük hava durumunu gözlemlerler. Gözlemleri sonucunda elde ettikleri verileri bilimsel açıdan yorumlayarak yağmur, kar, rüzgâr ve fırtına gibi hava olayları ile ilgili tahminlerde bulunurlar. Bu tahminleri hava durumu bültenleri ile bize aktarırlar. Günden güne ve bölgeden bölgeye değişen bir özelliğe sahip olan hava olaylarını sıcaklık, yağış, rüzgâr, nem ve hava basıncı gibi değişik etkenler rüzgârlar, atmosferdeki havanın Dünya çevresindeki hareketini kolaylaştırdığından havaolaylarını belirlerken oldukça önemlidir. RÜZGARLAR Rüzgârı göremeyiz ama çevremizdeki etkilerini hissederiz. Rüzgârın cisimleri sürüklemesi onun varlığını ispatlar. Peki, rüzgâr nedir? Havayı hareket ettirip de rüzgâra neden olan güç ne olabilir? Yapacağımız bir etkinlikle bu soruların cevabını araştıralım. Yatay yönde meydana gelen hava hareketine rüzgâr denir. Geldikleri yerlerin sıcaklık koşullarını gittikleri yerlere de taşıyan rüzgârların oluşumunun temel sebebi basınç farkıdır. Rüzgâr oluşumu Dünya’mızın günlük dönüş hareketiyle sürekli devam eder. Rüzgârlar zaman zaman hız değiştirerek bazen sakin esen meltemler bazense insanı ürküten fırtınalar, kasırgalar hâline gelir. Ancak rüzgâr olmadan fırtına ya da kasırga olmaz. HızlarI farklı olan rüzgârların çevrelerine olan etkileri de farklıdır. Aşağıda rüzgârların çevrelerine olan etkilerini tanımlayan “Beaufort Bifort Ölçeği” verilmiştir. Hortumlar ve Kasırgalar Bazı rüzgârlar belli bir yönde kuvvetli şekilde eserken bazıları ise kendi ekseni etrafında döner. Sıcak hava alanlarında hızlı bir şekilde kendi ekseni etrafında dönen rüzgârların en küçüğüne şeytan kulesi, ortancasına hortum, en büyüğü ve en kuvvetlisine ise kasırga denir. Aşağısında sıcak ve nemli hava, yukarısında ise soğuk ve kuru hava bulunan yüzeyler üzerinde meydana gelen hortumlar, soğuk hava ile sıcak havanın dar bir alanda aniden yer değiştirmesi ile oluşur. Hortum, ucunun yere değmesiyle birlikte rastladığı her şeyi içine çekmeye çalışır. Böylece şiddetli şekilde dönen, su, toz ve diğer yabancı maddelerden oluşan, siyaha yakın koyu renkli bir sütun hâlini alır. Türkiye’de hortumlar nadiren görülür. Çoğu hortum yarım saatten fazla sürmez, hatta bazıları yalnızca birkaç dakika sürer. Kasırgalar ise sadece suyun sıcak ve havanın nemli olduğu tropikal okyanuslarda oluşur. Aşağıdaki resimde kasırgadan bir kesit görülmektedir. Bir kasırganın oluşabilmesi için öncelikle okyanus suyunun sıcaklığının en az 27 C’a ulaşması gerekir. Su sıcaklığı bu seviyeye geldiğinde, okyanus yüzeyindeki ılık ve nemli hava konveksiyon yoluyla yükselmeye başlar. Bu havanın çevresinde girdap gibi dönen güçlü bir rüzgâr oluşur. Ardından yağmur bulutları toplanır ve fırtına patlar. Fırtınanın kasırga sayılması için rüzgârın en az 118 km/h’lik bir sürate ulaşması gerekir. Kasırga durgun bir merkezin çevresinde dev bir girdap gibi döner. Kasırgalar, hortumlara göre çok daha geniş alanlara yayılır; daha uzun ömürlü ve daha bölgesel olup yavaş hareket kadar edindiğimiz bilgilere göre yukarıdaki gazete haberinde bahsedilen hortumun oluşumu hakkında ne söyleyebiliriz? Peki, Çubuk’ta kasırga oluşabilir miydi? Havadaki Nem Nem, havada bulunan su buharı miktarıdır. Nem ölçümlerinde mutlak nem, bağıl nem ve spesifik nem hesaplanır. Mutlak nem birim hacimdeki nem miktarıdır. Gram/metreküp olarak verilir. Bağıl nem havadaki nem miktarının o havanın alabileceği maksimum neme olan oranıdır. Birimsel olarak verilir ve sıcaklık ile ters orantılıdır. Spesifik nem ise bir gazda bulunan su buharının ağırlığının gaz ağırlığına olan oranıdır. İngilizcede moisture ise bir katının aldığı ya da verdiği sıvı miktarına denir. Türkçede ise tam bir karşılığı yoktur, rutubet olarak adlandırılabilir. Çiğ noktasında ise yüzey üzerindeki bağıl nem %100’e eşittir. Bu, çiğ noktasın sıcaklığında havanın ya da ilgili gazın suya doyduğu anlamına gelir, sıcaklığın biraz daha azalması durumunda yüzey üzerinde bir miktar su yoğunlaşacaktır. Nem Oranı Havadaki nem oranı, havadaki su veya su buharı miktarının bir ölçüsü değildir. Havadaki nem miktarı bir metreküp havanın yüzde 4'ünü de geçmez. Bağıl nem, o sıcaklıktaki havada buharlaşma ile yoğuşmanın nekadar dengede olduğunu gösterir. Diğer bir deyişle, bağıl nem oranı yüzde 100 olduğunda hava ile su yüzeyi arasında buharlaşma ve yoğuşma ile olan su molekülü transferi dengededir demektir. Bağıl nem yüzde 100'den küçük olduğunda ise, su vb yüzeylerden yoğuşmadan daha çok buharlaşma ile havaya su molekülü transfer edilir. Bağıl nem ne kadar küçükse havaya buharlaşma ile olan su buharı transferi o kadar hızlı ve fazladır. Bu nedenle bağıl nemin düşük olduğu günlerde cildimiz cabuk kurur ve parkelerin araları açılır... TV'lerde verilen nem oranları, cildimizden olan buharlaşma ile vücudumuzun soğuyarak sıcaklığını ne kadar başarılı bir şekilde dengeleyebileceğine, yani hissedilen sıcaklığa dair bir fikir verir. Çok sıcak günlerde, yüksek bağıl nem olduğunda vücütumuzdan olan buharlaşma yavaşlar ve bunalmaya başlarız. Bağıl nemin sıcaklığa bağlı grafiği için tıklayınız. Nem'in Yararları ve Zararları Nem, vucuttaki kuruluğu önler ve vucutta oluşabilecek kuruluk neticesinde oluşabilecek tahrişleri önlemeye yardımcı olur. Ayrıca nemli havalarda nefes alıp-verme kuru ve sıcak iklimin hüküm sürdüğü yerlere nazaran daha kolaydır. Nem, özellikle sıcak havalarda insan vucudunu olumsuz yönde etkileyebilir. Vucutta aşırı terleme ve vucut sıcaklığının artması, neticesinde vucutta bıkkınlık ve metabolizmada yavaşlığa neden olabilir. Ayırca nem, demirin paslanmasına ve çabuk tahriş olmasına neden olur. Betonarme yapılarda betonun içine işleyecek olan nem, demir aksama zarar vererek, binanın statiğinin bozulmasına neden olur. İklim İklim, bir yerde uzun bir süre boyunca gözlemlenen sıcaklık, nem, hava basıncı,rüzgar, yağış, yağış şekli gibi meteorolojik olayların ortalamasına verilen addır. Hava durumundan farklı olarak iklim, bir yerin meteorolojik olaylarını uzun süreler içinde gözlemler. Bir yerin iklimi o yerin enlemine, yükseltisine, yer şekillerine, kalıcı kar durumuna ve denizlere olan uzaklığına bağlıdır. İklimi inceleyen bilim dalınaklimatoloji adı verilir. İklim türleri, sıcaklık ve yağış rejimi gibi durumlara bakılarak sınıflandırılabilir. Ancak günümüzde en çok kullanılan sınıflandırma sistemi, aslen Wladimir Köppen tarafından geliştirilmiş olan Köppen iklim ise, göl yataklarında ve buzullarda bulunan tortular gibi biyolojik olmayan; yine ağaç halkaları, mercanlar gibi biyolojik kaynaklarla antik iklimleri inceleyen bilim dalıdır. Bu yöntem eski dönemlerde bir yerdeki sıcaklık ve yağış rejimlerini göstermek ve inceleme yapmak için kullanılır. Bu tür çalışmaların sonunda ortaya matematiksel iklim modelleri çıkarılır ve gelecekte iklimin ne derece değişebileceği konusunda tahminler yürütülür. Hava Olayları Dünya’yı diğer gezegenlerden ayıran özellilerinin başında üzerinde hava olaylarının görülmesi ve canlı yaşamına olanak sağlayan atmosferinin var olması gelir. Atmosfer %78 Azot - % 21 Oksijen - % 1 su buharı, karbondioksit ve diğer gazlardan buharı hava olaylarının gerçekleşmesi için, karbondioksit ise fotosentez olayı için gereklidir. Bu gazların oranı zamanla değişebilir. Mesela, karbondioksit oranının artması atmosferin güneş ışınlarını tutma oranını artırır. Bu özelliğe göre karbondioksit miktarının artması hava sıcaklığının artmasına, azalması ise hava sıcaklığının azalmasına sebep adamları çeşitli gözlem araç ve gereçlerle hava raporunu gözlemleyerek hazırlar ve elde ettikleri verileri bilimsel olarak karlı, yağmurlu, rüzgârlı vb. şekilde olayları yeryüzünde bitki türleri, hayvan türleri dağılımının oranını, toprak oluşumu ve türlerini, denizlerin tuzluluk oranını vb. oluşumları etkiler. • Rüzgarlar Atmosferdeki hava ağırlığından dolayı Dünya üzerine basınç uygular. Ancak atmosfer basıncı Dünya üzerindeki her noktada aynı değildir. Kimi yerde alçak, kimi yerde yüksektir. Dünya yüzeyinde yükseldikçe atmosfer basıncı azalır. Bu basınç farkı rüzgârların oluşmasına sebep olur.• Yatay yönde meydana gelen hava hareketlerine rüzgâr denir. Geldikleri yerlerin sıcaklıklarını gittikleri yerlere taşıyan rüzgârların sebebi basınç farkıdır. Rüzgâr oluşumu Dünyamızın günlük dönüş hareketiyle sürekli devam eder. Rüzgârlar zaman zaman hız değiştirerek bazen sakin esen meltemler bazen ise fırtınalar, kasırgalar meydana gelir. Hızları farklı olan rüzgârların çevrelerine olan etkileri de farklıdır. Rüzgârların etkileri “Beaufort Bifort Ölçeği” ile tanımlanır. Bifort ölçeğine bakıldığında rüzgârın hızı artınca kuvveti ve etkisi de artmaktadır. Günlük ve Mevsimsel Sıcaklık Değişimleri Dünyanın kendi ekseni etrafında dönüşü Dünyamızın kendi ekseni etrafında dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bu şekilde kendi ekseni etrafında dönerken Güneş’e bakan yüzünde gündüz arka yüzünde ise gece yaşanacaktır. Bu nedenle Güneş’e bakan kısmı daha sıcak olup bu yüz aydınlık olur. Bu yüze değen Güneş ışınları sahip oldukları ısı enerjisini Dünyanın bu yüzündeki cisimlere aktaracak ve onlarında ısınmalarını sağlayacaktır. Dünyanın Güneş’e dönük olmayan yüzü Güneş’ten gelen ışınlardan bir süre uzak olacağı için bu kısımda hava soğuk olur. Dolayısıyla gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkının Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesinden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Dünya’nın Güneş Etrafında Dönüşü Dünyanın Güneş etrafında dönmesi mevsimleri oluşturur. Dünyanın dönme ekseninin eğik olması nedeniyle Güneş ışınları dik olarak alan bölgeler de sürekli değişir. Dünyada bir yılda her iki yarım küre farklı farklı mevsimler yaşar. Eğer eksen eğikliği olmasaydı, Dünya Güneş etrafında dolanırken Güneş ışınlarının yere düşme açısı değişmeyecek, sıcaklık değişimleri gerçekleşmeyecek, böylece mevsimler oluşmayacaktı. Ekvator bölgesine güneş ışınları dik olarak geldikleri için bu bölgenin sıcaklığı çok fazladır. Kutuplara gelen ışınlar ise eğik oldukları için bu bölgeler yıl boyunca soğuktur. Mevsimlerin meydana gelmesi de Dünyanın eğik duruşu ve Güneş etrafındaki hareketi ile ilgilidir. KAYNAKÇA 2012 , Nisan 09 9. İklim. 2012 , Nisan 09. 10. Günlük mevsimsel sıcaklık değişimleri. 2012 , Nisan 09. 11. Güneş B.2011. İlköğretim Fen ve Teknoloji 8. sınıf ders kitabı. Hava olayları. 2012 , Nisan 09.

8 sınıf deprem ve hava olayları konu anlatımı pdf